Θυμός! Τι κάνεις όταν «έχεις τα νεύρα σου»;

Έχω τα νεύρα μου», «με έβγαλες απ' τα ρούχα μου» ή πιο...εναλλακτικά «τα 'χω πάρει»! Αυτές είναι μερικές από τις φράσεις που ξεστομίζουμε όταν το ποτήρι ξεχειλίζει, όταν κάτι δεν πάει όπως περιμέναμε και μας κοστίζει. Θυμώνουμε. Θυμός. Μια ενστικτώδης πέρα ως πέρα φυσιολογική και υγιής ανθρώπινη αντίδραση, συνοδευόμενη από έντονα συναισθήματα και αυθόρμητες συμπεριφορές. Εκφράζεται με πολλούς τρόπους, ποικίλες συμπεριφορές τόσο λεκτικά όσο και με τη γλώσσα του σώματος.

Ο ψυχολόγος Charles Spielberger, ειδικός σε θέματα θυμού, ορίζει την έντασή του, από τον ήπιο εκνευρισμό ως την έντονη οργή και μανία. Ο θυμός γεννιέται από εξωτερικά ερεθίσματα, από ανησυχία και, πολύ συχνά, από συνεχή ενασχόληση με τα προσωπικά μας προβλήματα, αρνητικές καταστάσεις που έχουμε περάσει ή τραυματικά περιστατικά.Η αρχαία λέξη «θυμός» σημαίνει ψυχή και έχει την ίδια ρίζα με το «θυμικό», όρος που χρησιμοποιήθηκε στην ψυχολογία για τα συναισθηματικά βιώματα των ανθρώπων.Όταν θυμώνουμε, νιώθουμε νεύρα, άγχος, οργή, και πολλές φορές εκδηλώνουμε επιθετικότητα. Μας συμβαίνει όταν μας πληγώνουν, μας προσβάλλουν, μας υποτιμούν, μας τραυματίζουν ψυχικά ή ακόμα και μόνο με την αίσθηση ότι είμαστε πολύ κοντά στον να βιώσουμε αυτά τα αρνητικά συναισθήματα. Η επερχόμενη απειλή του ψυχικού πόνου, ιδίως αν έχουμε πονέσει πολύ στο παρελθόν, μπορεί να πυροδοτήσει το συναίσθημα του θυμού. Σε αυτή την περίπτωση, το θύμα μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε θύτη, στρέφοντας την οργή του, σε αυτόν που το προκάλεσε, στο ίδιο ή ακόμα και σε τρίτα άτομα που δεν φταίνε.Υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι «καταπίνουν» το θυμό τους, συσσωρεύοντάς τον ακόμη και για χρόνια και άλλοι που «ανάβουν» αμέσως και εκτονώνονται σε λίγα λεπτά. Τα αποτελέσματα της έκφρασής του θυμού μπορεί είτε να εξαγνίσουν είτε να φέρουν καταστροφή και αυτοκαταστροφή. Ανάλογα με τη σχέση που έχουμε με τον εαυτό μας, το ψυχολογικό iq μας, μπορούμε να δουλέψουμε με το θυμό μας και να μάθουμε να τον χειριζόμαστε. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, οι άνθρωποι δεν ψάχνουμε τις ρίζες των αρνητικών συναισθημάτων που βιώνουμε. Η επιρροή στην ψυχή και στο σώμα μας Κάθε συναίσθημα, συνοδεύεται και από φυσιολογικές σωματικές αλλαγές. Όταν θυμώνουμε η καρδιά χτυπά πιο δυνατά και η πίεση του αίματός αυξάνεται, όπως αυξάνονται και τα επίπεδα των ορμονών αδρεναλίνη και νοραδρεναλίνη.Όταν ο θυμός, γίνεται ανεξέλεγκτος, χωρίς μέτρο, όρια και κοινή λογική εκδηλώνει τα σημάδια του όχι μόνο στην ψυχή αλλά και στο σώμα μας. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τον θυμό που δεν εκφράζεται, αναβάλλεται επ' αόριστον, «κουκουλώνεται» ή και αν ακόμα εκφραστεί, γίνεται με λάθος τρόπο.Ο Ιπποκράτης, μάλιστα, υποστήριζε ότι οι συγκινήσεις μας (άμεσα συνδεδεμένες με τα συναισθήματα) επιδρούν στις λειτουργίες του σώματος και είναι αφετηρία έναρξης πολλών ασθενειών. Χρησιμοποίησε τους σφυγμούς της καρδιάς και τον ιδρώτα για να δείξει πως κάθε μέρος του σώματος αντιδρά στην ντροπή, τον φόβο, τον θυμό. Και οι σύγχρονες έρευνες, όμως, μας δείχνουν ότι ο πολύς θυμός μπορεί ακόμα και να σκοτώσει. Αν ο θυμός δεν εκφράζεται εξωτερικά, με το χρόνο βρίσκει διέξοδο εσωτερικά και γίνεται κατάθλιψη, γεννά παθολογικά προβλήματα, όπως παθητική-επιθετική συμπεριφορά (έμμεση επίθεση σε άτομα, χωρίς αυτά να γνωρίζουν το λόγο, και όχι η άμεση πρόσωπο με πρόσωπο αντιμετώπιση),καθώς και μια προσωπικότητα κυνική και επιθετική. Το άτομο φτάνει σε σημεία να ταπεινώνει τους άλλους, να γίνεται πικρόχολο και να κριτικάρει τα πάντα. Σε αυτή την αρνητική εξέλιξη συμβάλλει πολύ η ποιότητα των διαπροσωπικών σχέσεών του, ξεκινώντας από μικρή ηλικία, αλλά και σε πιο ώριμα στάδια (σχέσεις, γάμος, εργασιακό περιβάλλον, κλπ). Και μετά τι;Μετά το ξέσπασμα έρχεται η δύσκολη θέση. Ίσως δυσκολότερη από πριν, αφού τώρα το άτομο σκέφτεται πιο λογικά, όχι εν βρασμώ και βλέπει τα «συντρίμμια» που άφησε πίσω και τον βαθμό της ζημιάς. Καταβάλλεται, νιώθει ντροπή, ενοχές, έκπληξη για όσα είπε και έκανε, χωρίς να μπορεί να πιστέψει ότι φέρθηκε έτσι, ότι το τράβηξε τόσο πολύ.Η οικογένεια, τα παιδιά, ο σύντροφος και το στενό κοινωνικό περιβάλλον είναι συνήθως οι δέκτες και έτσι ο θυμός γίνεται ένα από τα κυριότερα προβλήματα που ταλανίζουν τις σχέσεις μας. Γίνεται η αιτία πολλών διαζυγίων, διακοπής συνεργασιών, κλπ. Ο θυμός ως κόλπο συνύπαρξης προς όφελος του ενόςΠολλοί άνθρωποι έχουν την τάση να χρησιμοποιούν το θυμό τους τεχνηέντως, αποσκοπώντας στον έλεγχο των άλλων δια του φόβου, με σκοπό να γίνεται αυτό που επιθυμούν. Μια τέτοια τακτική, βέβαια, είναι από την αρχή καταδικασμένη. Το άτομο που δέχεται την ψυχολογική βία, αργά ή γρήγορα θα αποχωρήσει. Μέχρι να γίνει αυτό θα καταφεύγει στο ψέμα, ώστε να καθησυχάζει τον εύθικτο, κάνοντας τον να νομίζει ότι τον δέχεται και ότι συμφωνεί μαζί του ενώ στην πραγματικότητα δεν έχει καμιά εκτίμηση προς το πρόσωπό του. Τέτοιου είδους σχέσεις έχουν σύντομη ημερομηνία λήξης και δίνουν μόνο κακές εμπειρίες στους εμπλεκόμενους. Δεν υπάρχει πουθενά η αλήθεια, παρά μόνο η ψευδαίσθηση και η πρόσκαιρη, κούφια ικανοποίηση.Οι οικογενειακές ρίζεςΚατά την παιδική ηλικία, ο άνθρωπος απορροφά σαν σφουγγάρι όσα ακούει και βλέπει. Είναι μια διαδικασία ανεξέλεγκτη τόσο για τα θετικά όσο και για τα αρνητικά μηνύματα που θα λάβει. Το μόνιμα θυμωμένο άτομο είναι σχεδόν σίγουρο πως και το ίδιο έχει μεγαλώσει σε μια οικογένεια με έντονο αυτό το συναίσθημα, π.χ. καυγάδες ακόμα και για ασήμαντες αιτίες και συνεχές κλίμα έντασης. Αντιθέτως, το άτομο που δεν έρχεται σε επαφή με το θυμό του είναι εκείνο που από μικρό έμαθε να φοβάται να εκφραστεί, βλέποντας από έναν ή και από τους δύο γονείς το ίδιο. Ότι για παράδειγμα στο σπίτι, δεν έχει θέση η ένταση, ο αντίλογος, η αντίδραση που είναι καλό να εκφράζεται και να διαπραγματεύεται ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας. Μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι με το να θυμώσουμε και να το δείξουμε κάνουμε κάτι κακό κι έτσι μαθαίνουν να υπομένουν και να ανέχονται καταστάσεις σε σημεία, κάποιες φορές, εξωπραγματικά. Χάνουν την επαφή με το θυμό και τους βαθύτερους λόγους που τον αισθάνονται. Όταν μάλιστα αυτό συμβαίνει από την παιδική ηλικία, το άτομο στερείται κι ένα πλούσιο λεξιλόγιο συναισθημάτων, με αποτέλεσμα να μην αναπτύσσεται επαρκώς η συναισθηματική του νοημοσύνη. Πολλές γυναίκες και άντρες ενηλικιώνονται χωρίς να ξέρουν τι συμβαίνει μέσα τους. Νιώθουν «πόνο», «θυμό», δεν μπορούν όμως να ξεχωρίσουν τι τους συμβαίνει, πόσο μάλλον να το αντιμετωπίσουν. Μια τέτοια συμπεριφορά μπορεί να αποδοθεί λανθασμένα ως αδιαφορία ή εγωισμός.Υπάρχει όμως και η περίπτωση, που κάποιοι, όχι μόνο δεν ακολουθούν τον τρόπο που οι δικοί τους αντιμετωπίζουν το θυμό, αλλά αποφασίζουν να κινηθούν τελείως διαφορετικά στη δική τους ζωή, ακόμα και ακριβώς αντίθετα. Αυτό φυσικά δεν εξασφαλίζει ασφαλή επιλογή, γιατί και στη μία περίπτωση και στην άλλη ο θυμός δεν αντιμετωπίζεται ισορροπημένα, αλλά ακραία. Να θυμάστε, όμως, πως ποτέ δεν είναι αργά να αντιμετωπίσετε το θυμό σας, σε όποια περίπτωση και αν ανήκετε και σε όποια ηλικία και αν βρίσκεστε, αρκεί να το θελήσετε.Ο ρόλος της κοινωνίας Η κοινωνία μας μιλάει συνεχώς για ελευθερία, απελευθέρωση, αποδέσμευση. Εκθειάζει και προωθεί μανιωδώς τις παραπάνω έννοιες, όμως στην πραγματικότητα δεν μπορεί να ξεφύγει ποτέ από τα μεγάλα ταμπού της. Και δεν μιλάμε για μια κοινωνία δίχως ηθικούς φραγμούς, γιατί αυτό δεν βοηθά πουθενά ούτε υγιές είναι. Το θέμα είναι οι φραγμοί να τοποθετούνται από κάθε άτομο ξεχωριστά μέσα από αληθινή ευγένεια και γνώση και όχι μέσα από τον φόβο. Καταπίεση. Αυτή καταδιώκει τον άνθρωπο μέσα από διάφορα κοινωνικά στερεότυπα συμπεριφορών για το τι είναι λάθος, σωστό, αγενές, αποδεκτό, ασφαλές, επικίνδυνο.Από μικρούς μας έχουν εμφυσήσει την πεποίθηση πως οι ευγενικοί άνθρωποι, με καλλιέργεια, κύρος, μόρφωση, κλπ, έχουν πάντα την εικόνα του ήρεμου. Δεν θυμώνουν, δεν ξεσπούν. Και φυσικά κάτι τέτοιο είναι ένα μεγάλο ψέμα. Είναι αδύνατον. Όλα τα συναισθήματα ανήκουν σε όλους τους ανθρώπους. Η αντίληψή τους και ο τρόπος έκφρασης διαφέρουν. Αυτή είναι η αλήθεια. Όταν ξεκινάμε να καταπιέζουμε κάποιο συναίσθημα, το θυμό για παράδειγμα, τότε είναι πολύ εύκολο να κάνουμε το ίδιο και με άλλα συναισθήματα.Υπάρχει χρυσή τομή;Ας μην εθελοτυφλούμε. Όλα όσα μας θυμώνουν, άνθρωποι, σκέψεις, καταστάσεις, συμπεριφορές, δεν μας εγγυάται κανείς ότι θα αλλάξουν ή θα εξαφανιστούν. Μπορούμε, όμως, να κάνουμε κάτι για εμάς. Όταν πάμε να διαχειριστούμε το θυμό, μέσα μας γίνεται μια σειρά από συνειδητές και ασυνείδητες διεργασίες. Ο ψυχοθεραπευτής Robert J. Landy, έχει πει πως «για να βρεις την ηρεμία πρέπει να διαπραγματευτείς με την τάση να διαταράσσεις την ηρεμία». Με λίγα λόγια και ο θυμός είναι μέσα στη ζωή μας, είναι απόλυτα φυσιολογικό να τον βιώνουμε και να τον αφήνουμε να εκφραστεί. Έτσι μόνο θα καταλάβουμε τι προσπαθεί να μας πει.Αν κάνουμε το αντίθετο, αν «πνίξουμε» την ένταση μας, μόνο κακό θα μας κάνουμε. Δεν είναι λίγοι αυτοί που υποφέρουν από πόνους, ανησυχία και διάφορα προβλήματα ψυχοσωματικής φύσεως, λόγω της τάσης τους να μην εκφράζουν την ενόχλησή τους. Ο Αριστοτέλης είπε: «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει, αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώνει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και την σωστή στιγμή, για την σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο, αυτό δεν είναι εύκολο».Για να φέρετε την ισορροπία, εκφραστείτε. Όχι άγρια, όχι βίαια. Εκφράζομαι δεν σημαίνει πληγώνω. Μην βιαστείτε να στρέψετε τα βέλη σας. Σεβαστείτε τον εαυτό σας και τους γύρω σας. Πρώτα από όλα χαλαρώστε τον οργανισμό σας σιγά σιγά και στη συνέχεια δείτε τι σας πειράζει, τι σας προκαλεί θυμό και με στρατηγικές, μάθετε να τον μειώνετε και να τον ελέγχετε. Κουβεντιάστε το. Αναλύστε το. Αντιμετωπίστε το. Μήπως είναι κάτι βαθύτερο από αυτό που νομίζετε ότι σας θυμώνει; Μήπως η αιτία του ξεσπάσματος προήλθε απλά από το «κερασάκι στην τούρτα»; Φτιάξτε τη δική σας αλυσίδα. Τι σας έφερε ως εδώ; Είναι στο χέρι σας!Αν νιώθετε πολύ μπερδεμένος, αν βλέπετε ότι με τον καιρό και παρά τις προσπάθειές σας δεν μπορείτε να διαχειριστείτε το θυμό σας, τότε είναι καλό να ζητήσετε τη βοήθεια ενός ειδικού για να το προσπαθήσετε μαζί.Απλά tips για να χαλαρώσουμε-

βαθιές αναπνοές από το διάφραγμα-

κάντε μια χαλαρωτική σκέψη, αληθινή ή φανταστική- σκεφτείτε για λίγο με ψυχρή λογική. Αφήστε το συναίσθημα για αργότερα μέχρι να ηρεμήσετε, αφού ο θυμός κάνει παράλογους και τους πιο λογικούς.-

χρησιμοποιείστε το χιούμορ-

αλλάξτε περιβάλλον/κάντε ένα ήρεμο διάλειμμα-

απομακρυνθείτε/αποφύγετε να παρατηρείτε πράγματα που σας εξοργίζουν (π.χ. η ακαταστασία στο δωμάτιο των παιδιών σας). Αφήστε το για μια πιο ήρεμη στιγμή.Κατά τον καθηγητή Thomas Gordon, ιδρυτή του προγράμματος Εκπαίδευσης Αποτελεσματικού Γονέα, που διδάσκεται και στην Ελλάδα, ο θυμός είναι ένα δευτερογενές συναίσθημα: «Εκφραζόμαστε θυμωμένα αφού πρώτα έχουμε νιώσει κάτι άλλο». Πρότεινε μια έξυπνη άσκηση για όλους ώστε να έρθουμε σε επαφή με τη ρίζα του θυμού μας.Πάρτε ένα λευκό χαρτί και σχεδιάστε ένα μεγάλο παγόβουνο, το οποίο να εξέχει λίγο από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο μικρό κομμάτι που εξέχει γράψε τη λέξη «θυμός». Διαβάστε τώρα τα παρακάτω συναισθήματα και κυκλώστε αυτά που ταιριάζουν στη δική σας ψυχολογία και γράψτε τα διάσπαρτα στο κάτω μέρος του παγόβουνου. Τι κρύβεται, λοιπόν κάτω από το θυμό σας;Θυμώνω όταν:-

Απογοητεύομαι-

Ζηλεύω-

Απειλούμαι-

Στενοχωριέμαι-

Αδικούμαι-

Δεν με υπολογίζουν-

Καταπιέζομαι-

Σοκάρομαι-

Προδίδομαι-

Αιφνιδιάζομαι-

Ανησυχώ-

Τρομάζω-

Πληγώνομαι-

Θίγομαι-

Φοβάμαι-

Πεινάω-

Κουράζομαι-

Νιώθω άρρωστη-

Χάνω κάτι-

Αγχώνομαι-

Μειώνομαι-

Εξαναγκάζομαι-

Εμποδίζομαι-

Απειλούμαι-

Παρερμηνεύομαι-

Αποκλείομαι-

Αποτυγχάνω-

Εμπαίζομαι-

Ματαιώνομαι-

ΑμφιταλαντεύομαιΣτη συνέχεια, κοιτάξτε το παγόβουνό και προσθέστε κι άλλα συναισθήματά που μπορεί να θυμώνουν και δεν αναφέρονται. Αυτό το σχεδιάγραμμα είναι ένας μικρός οδηγός. Θα σας βοηθήσει στο να αναγνωρίσετε τα πραγματικά συναισθήματα που κρύβονται κάτω απ' τον θυμό σας. Έτσι, θα σας είναι πολύ πιο εύκολο κάθε φορά που έρχεστε σε δύσκολη θέση να χτυπήσετε φλέβα, να καταλάβετε και να εκφραστείτε σωστά, ώστε να έχετε μια καλύτερη επικοινωνία με τον εαυτό σας και με τους άλλους.Της Έλενας Αρώνη

press-gr.blogspot.gr

Θυμός! Τι κάνεις όταν «έχεις τα νεύρα σου»;

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση